منبع انرژی جهانی در آینده

منبع انرژی جهانی در آینده

:زمانی که نخستین گام ها برای شناسایی و تعریف فرآیند تبدیل گاز به فرآورده های مایع برداشته می شد، حتی تصور هم نمی شد که روزی بخشی از نیروهای علمی کشورها و شرکت های نفتی بین المللی برای گسترش دانش مربوط به این فرآیند که با عنوان فناوری GTL شناخته شده است ، بسیج شوند؛ دانشی که می تواند با تبدیل گاز به سوخت و فرآورده های مایع ، نقش مهمی در افزایش گزینه های پیش روی بازار مصرف انرژی جهانی در آینده ایفا کند و شیفتگی بیشتر کشورهای دارنده ذخایر گاز را به همراه داشته باشد. در ایران نیز چندین واحد بزرگ ، به دنبال دستیابی به این فناوری و اقتصادی کردن استفاده از آن در ابعاد صنعتی هستند که پژوهشگاه صنعت نفت یکی از آنها به شمار می رود. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که بدانیم در حال حاضر گاز طبیعی نزدیک 25 درصد انرژی جهان را تامین می کند. البته با توجه به مسائل زیست محیطی و کاهش ذخایر نفتی جهان ، سهم این سوخت در سبد مصرف انرژی در حال افزایش است ، به نحوی که طبق گزارش انجمن جهانی انرژی حداقل تا سال 2020 گاز طبیعی بهترین گزینه به عنوان سوخت جایگزین نفت خواهد بود. ایران با داشتن حدود 26.6 تریلیون مترمکعب ، دومین کشور صاحب ذخایر گاز جهان است البته بنا به نظر کارشناسان این رقم با توجه به فقدان مطالعات زمین شناختی در برخی مناطق جغرافیایی ایران ، در آینده با افزایش روبه رو خواهد بود. از این رو ایران به عنوان دارای بزرگ ترین منابع گاز طبیعی دنیا می بایست دارای برنامه ای مشخص برای بهره گیری از این حامل انرژی باشد. دراین میان تجربه صد سال تولید و فروش نفت و مقایسه آن با عملکرد کشورهای موفق در این عرصه نظیر نروژ نشان دهنده این مساله است که برخورداری صرف از منابع اولیه ارزان عامل ترقی و توسعه نبوده و می توان گران قیمت ترین منابع معدنی جهان را در اختیار داشت و همچنان توسعه نیافته ماند. بنابراین توسعه صنعت گاز و استفاده بهینه از این نعمت الهی ، نیازمند تغییر نگرش های مدیریتی و سیاست های تولید و مصرف است. به طور کلی ازآنجایی که بدون شک گاز طبیعی منبع مهم تامین انرژی در قرن جدید است ، امروزه فناوری های بسیاری برای استحصال ، انتقال و به کارگیری از منابع گازی رشد یافته اند. توسعه سریع صنعت گاز نیز از فناوری های مهمی تاثیرپذیرفته است که از اواسط قرن بیستم مطرح شده اند. البته انتقال گاز طبیعی به واسطه ماهیت گازی آن با دشواری روبه رو است و حتی استفاده از ساده ترین روش انتقال یعنی خطوط لوله در فواصل طولانی با مشکلاتی همراه است. با توجه به توانایی های موجود فناوری برای انتقال گاز به مناطق دوردست ، تبدیل گاز به فرآورده های مایع (GTL) به عنوان یک روش اقتصادی ، توانسته است دشواری حمل گاز را تا حد زیادی برطرف سازد. البته با وجود این که هنوز فناوری تبدیل گاز به فرآورده های مایع به طور گسترده مورد استفاده کشورهای دارنده گاز قرار نگرفته ، اما حمل فرآورده های مایع به بازارهای مصرف بسیار ساده تر و کم هزینه تر است. در فناوری GTL، گاز طبیعی در یک رشته فعل و انفعالات شیمیایی به مایعات میان تقطیر هیدروکربوری مانند نفتا، سوخت جت ، دیزل و پایه های روغنی و... تبدیل می شود. در این روش ، گاز طبیعی نخست به گازهای سنتز منوکسید کربن و هیدروژن تبدیل می شود، سپس در یک رشته واکنش های شیمیایی تحت تاثیر بستر کاتالیستی محصولات هیدروکربوری مایع که در حال حاضر دارای بازار خوبی هستند، تولید می شوند. اگر چه هنوز استفاده از فناوری GTL در جهان گسترش زیادی نیافته ، سرمایه گذاری قابل توجه کشورهای صاحب منابع گاز همانند قطر، برای استفاده از این فناوری نشانگر توسعه و سودآوری این فناوری در آینده ای نزدیک است.